Doğal afetler, bireylerin ruh sağlığını derinden etkileyerek travma, kaygı ve depresyon gibi psikolojik sorunlara yol açabilir. Klinik Psikolog Dr. Yasemin Meriç Kazdal, deprem stresini azaltmanın bazı yollarını paylaştı.
23 Nisan 2025’te İstanbul Silivri açıklarında Marmara Denizi’nde meydana gelen deprem, hepimize bir kez daha hayatın ne kadar kırılgan olduğunu hatırlattı. Depremi yaşayan ve etkilenen herkese geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum.
Yaşamı sürdürürken, zaman zaman bir deprem ülkesi olduğumuzu unutuyoruz. Ancak yerin birkaç saniyelik sarsıntısı, geçmişin travmalarını, yaşanmış acıları, kayıpları ve belirsizlik dolu soruları tüm gerçekliğiyle önümüze seriyor:
"Bu zamana kadar hiçbir şey değişmedi mi?" "Yeterli önlemler alındı mı?" "Şimdi ne olacak?" Bu sorular, kalbimizde yoğun bir kaygı, huzursuzluk, çaresizlik ve hüzün duygularını tetikleyebiliyor.
Ve bu duygular, tahmin edilenden çok daha doğal.
DEPREM SONRASI PSİKOLOJİK TEPKİLER Travma psikolojisine göre, bir afet deneyiminden sonra insanlar genellikle iki temel alanda zorlanır: fiziksel güvenlik ve psikolojik güvenlik. Fiziksel güvenlik için somut önlemler alınması gerekirken, psikolojik güvenlik ise daha karmaşık bir sürecin parçasıdır: Belirsizliği yönetebilmek, kontrol duygusunu yeniden inşa edebilmek ve duygusal dayanıklılığı güçlendirmek. Bu nedenle öncelikle, soyut korkular yerine somut adımlar atmak çok değerlidir.
SOMUT ÖNLEMLER: GÜÇSÜZLÜK HİSSİNE KARŞI İLK ADIM - Deprem çantası hazırlayın ve kolay ulaşılabilir bir yerde bulundurun. - Yaşam alanlarınızı güvenli hale getirin. - Elektrik, su ve doğalgaz vanalarının yerlerini öğrenin. - Toplanma alanlarını öğrenin. - Evcil hayvanlar için acil durum planı yapın. - Acil durum planları oluşturun ve tatbikatlar yapın. - Güvenilir kaynaklardan haber alın ve afet bilgilendirme uygulamalarını telefonlara indirin.
PSİKOLOJİK SAĞLIK İÇİN YAŞAM ÜÇGENLERİ Her somut önleme rağmen, yaşanmış travmaların ve geleceğe dair tehdit algısının yarattığı duygusal dalgalanmalar devam edebilir. Bu duyguları yönetebilmek için, fiziksel yaşam üçgenlerinin yanı sıra, ruhsal yaşam üçgenleri oluşturmak da önemlidir.
Ruh sağlığı için yaşam üçgeni önerileri: - Güvende hissettiğiniz bir mekânda, sevdiğiniz biriyle kahve içmek. - Deniz kenarında yürüyüş yapmak. - Mutfakta müzik eşliğinde yemek pişirmek. - Bir parkta, çiftlikte hayvanlarla vakit geçirmek.
Deprem sonrası görülebilecek ruhsal belirtiler: - Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) - Yaygın Anksiyete Bozukluğu - Panik ataklar - Uyku ve yeme düzeninde bozulmalar - Tetikleyicilere karşı aşırı hassasiyet Bu belirtiler devam ediyorsa ve günlük işlevselliği etkiliyorsa, bir ruh sağlığı profesyonelinden destek almak hayat kalitesini artırmak açısından çok kıymetlidir. Psikolojik destek almak, zayıflık değil, kendi hayatına sahip çıkma cesaretidir.
Unutmayalım: Depremleri durduramayız. Ama etkilerini azaltabiliriz. Ve ruhsal dayanıklılığımızı güçlendirerek, hayatın beklenmedik anlarında ayakta kalabiliriz. Önlem almak güçtür. Duygularını anlamak güçtür. Yardım istemek ise en büyük güçtür. Hepimize tekrardan geçmiş olsun.
