Türkiye genelinde nisan ayındaki kar yağışı ve soğuk havanın etkisiyle yaşanan zirai dondan başta kayısı olmak üzere üzüm, incir, elma, erik, kiraz, vişne, fındık, ceviz, badem, şeftali, Trabzon hurması gibi ürünler etkilendi. Zirai don haritasıyla etkilenen iller paylaşıldı. Peki, zirai don nedir, kaç derecede olur?
Tarım alanında ciddi zararlara yol açabilen doğa olaylarından biri olan zirai don, çiftçilerin ve üreticilerin korkulu rüyası olmaya devam ediyor. Özellikle bahar aylarında aniden düşen sıcaklıklar, meyve ağaçları ve sebze fideleri üzerinde yıkıcı etkiler yaratabiliyor. Peki, zirai don tam olarak nedir? Hangi şartlarda oluşur ve kaç derecede etkili olur?
Zirai don, hava sıcaklığının bitkilerin zarar görebileceği seviyelerin altına düşmesiyle oluşan don olayına verilen isimdir. Bitkilerin gelişim döneminde gerçekleşen bu ani sıcaklık düşüşü, özellikle çiçeklenme veya meyve verme döneminde büyük ekonomik kayıplara yol açabilir. Don, bitki hücrelerindeki suyun donarak genleşmesine ve hücre duvarlarının çatlamasına neden olur.
Zirai donun başlıca nedenleri arasında gece saatlerinde radyasyonel soğuma, soğuk hava kütlelerinin ani şekilde bölgeye girişi ve sıcaklık inversiyonu gibi meteorolojik faktörler yer alır. Açık ve rüzgarsız gecelerde, yeryüzündeki sıcaklık hızlıca atmosfere yayılır, bu da yüzeyin ve bitkilerin donma noktasına kadar soğumasına neden olabilir.
Zirai donun etkisi, sıcaklığın derecesine ve bitkinin dayanıklılığına göre değişkenlik gösterir. Genel olarak şu sıcaklık aralıklarında sınıflandırılır:Hafif Zirai Don: 0°C ile -2.2°C arasında gerçekleşir. Bazı hassas bitkiler zarar görebilir.Orta Şiddette Zirai Don: -2.2°C ile -4.4°C arasında görülür. Birçok meyve ağacı çiçeği ve genç filizler etkilenir.Şiddetli Zirai Don: -4.4°C ve altındaki sıcaklıklarda oluşur. Yaygın ve ciddi tarımsal zararlara yol açabilir.
Türkiye genelindeki zirai don risklerini takip etmek için Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün Zirai Don Uyarı Sistemi kullanılabilir. Bu sistem, 5 günlük zirai don risk tahmin haritaları, don olayından korunma yöntemleri ve bitki türlerine göre fenoloji haritaları gibi bilgileri sunmaktadır.