Modern tıp sayesinde birçok hastalık kontrol altına alınmış olsa da, tifo gibi kadim tehditler hala insan sağlığı için ciddi riskler oluşturuyor. Tifo, gelişmiş ülkelerde nadiren görülse de, özellikle Güney Asya başta olmak üzere dünyanın birçok yerinde yaygın bir halk sağlığı sorunu olmaya devam ediyor. Dahası, son yıllarda ortaya çıkan ilaca dirençli bakteriler, bu hastalığı tedavi etmeyi giderek daha zor hale getiriyor.
Modern tıp sayesinde birçok hastalık kontrol altına alınmış olsa da, tifo gibi kadim tehditler hala insan sağlığı için ciddi riskler oluşturuyor.
Son araştırmalar, tifo hastalığına neden olan Salmonella enterica serovar Typhi (S Typhi) bakterisinin hızla antibiyotiklere karşı direnç geliştirdiğini ortaya koydu. Bu durum, hastalığın tedavisinde kullanılan sınırlı ilaç seçeneklerini tehdit ediyor.
2022'de yapılan bir çalışma, 2014-2019 yılları arasında Nepal, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan'dan toplanan 3 bin 489 tifo suşunun genomlarını inceledi. Çalışmada, yaygın ilaca dirençli (XDR) Typhi vakalarında çarpıcı bir artış tespit edildi. Bu bakteriler, yalnızca geleneksel antibiyotiklere değil, aynı zamanda florokinolonlar ve üçüncü kuşak sefalosporinler gibi daha yeni antibiyotiklere de direnç kazanmış durumda.
XDR Typhi, özellikle Güney Asya'da görülse de, araştırmalar bu bakterilerin 1990'dan bu yana 200'den fazla uluslararası yayılma örneği bulunduğunu gösteriyor. Bakteri, Güneydoğu Asya ve Afrika'ya yayılmasının yanı sıra, Birleşik Krallık, ABD ve Kanada'da da tespit edildi.
Uzmanlara göre, şu anda tifo tedavisinde etkin olan yalnızca bir oral antibiyotik kaldı: azitromisin. Ancak bu ilaca karşı direnç kazandıran genetik mutasyonların da hızla yayıldığı belirtiliyor. Stanford Üniversitesi'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Jason Andrews, "S Typhi'nin dirençli suşlarının hızlı yayılması, özellikle yüksek risk altındaki ülkelerde önleyici tedbirlerin acilen genişletilmesi gerektiğini vurguluyor" ifadelerini kullandı.
Tedavi edilmediği takdirde ölüm oranı yüzde 20’ye kadar çıkan tifo, her yıl 11 milyon yeni vakaya neden oluyor. Uzmanlar, gelecekteki salgınların tifo konjuge aşılarıyla önlenebileceğine inanıyor. Ancak bu aşıların küresel çapta erişilebilirliğinin artırılması gerektiğine dikkat çekiyorlar.
Bilim insanları, XDR ve azitromisine dirençli tifo vakalarının ortaya çıkmasının, bu aşılama çalışmalarını hızlandırmak için acil bir çağrı niteliğinde olduğunu belirtiyor. Aksi halde, dünya yeni bir sağlık kriziyle karşı karşıya kalabilir.