Mutfaklarda sıkça kullanılan yağlar arasında tereyağı yer alıyor. Tereyağı faydalı mı, zararlı mı? sorusu yıllardır en çok tartışılan konuların başında geliyor. Tereyağ tüketimi sağlık için son derece ciddi faydalar sağlıyor. Ancak aşırı tereyağı tüketimi bazı sağlık sorunlarını da beraberinde getirebilir. İşte tereyağı tüketimiyle ilgili bilmeniz gerekenler.
Tereyağı, insanların inek koyun gibi hayvanları evcilleştirmesi ile ortaya çıkan muhteşem bir lezzettir. Ülkemizde özellikle hamur işleri, tatlılar ve pilavların yapımında kullanılan tereyağı sabah kahvaltılarının ve tavada yumurtanın vazgeçilmezidir.
Tereyağı, mutfakların vazgeçilmez lezzeti olarak sofralarda sıkça yer buluyor. Ancak, sağlığa etkileri konusunda yıllardır süregelen tartışmalar hâlâ güncelliğini koruyor. Peki, tereyağ gerçekten faydalı mı, yoksa zararlı mı?
Uzmanlar, doğal tereyağın ölçülü tüketildiğinde vücuda birçok fayda sağladığını belirtiyor. İçeriğinde bulunan A, D, E ve K vitaminleri bağışıklık sistemini güçlendirebiliyor. Aynı zamanda doymuş yağ oranıyla enerji kaynağı olma özelliği taşıyor. Ancak, aşırı tüketildiğinde, bu doymuş yağlar kalp ve damar sağlığı üzerinde olumsuz etkilere yol açabiliyor.
Diyetisyenler, özellikle trans yağ içermeyen doğal tereyağın tercih edilmesi gerektiğini vurguluyor. Bununla birlikte, kalp rahatsızlığı veya yüksek kolesterol riski taşıyan bireylerin tüketim miktarına dikkat etmesi öneriliyor.
Doğal tereyağ, içeriğindeki vitaminlerle sağlık için birçok olumlu etki sağlayabilir: A, D, E ve K vitaminleri bakımından zengindir. Bu vitaminler bağışıklığı güçlendirmede ve kemik sağlığında önemli rol oynar. Tereyağın içerdiği doymuş yağlar, vücut için hızlı bir enerji kaynağıdır. Yağda çözünen vitaminlerin emilimine yardımcı olabilir Vücudun bağışıklık sistemini arttıran vitaminler içerir. Göz sağlığının korunmasında önemli rol oynar. Mineraller açısından iyi bir kaynaktır. İçeriğinde yer alan kısa ve orta zincirli yağ asitleri bağırsakta yaşayan patojen mikroorganizmalarla mücadele eder. Kardiyovasküler hastalıklara karşı vücudu korur.İçeriğinde yer alan antioksidan bileşenler vücudu enfeksiyonlara karşı korur ve vücudun hastalıklara karşı mücadelesini destekler. Bulaşıcı hastalıklara karşı koruma sağlar ve hücreleri onarır. Kansere karşı vücut hücrelerini korur ve kanser hücrelerinin çoğalmasını önler.Eklemlerde oluşan artrit ve kireçlenme gibi rahatsızlıkların önlenmesinde yardımcıdır.İçeriğinde yer alan A ve D vitaminin etkisi ile kemik yapısını güçlendirir ve diş çürümelerini önlemede etkin bir rolü vardır. Antimantar özelliğe sahip olan tereyağı candida tedavisinde etkindir. Mide ve bağırsak sağlığının korunmasında önem taşır. Gerçek tereyağı iyi kolesterolü yani HDL’yi yükseltici, LDL’yi yani kötü kolesterolü düşürücü etkiye sahiptir. Tokluk hissi yatan tereyağı önerilen miktarlarda tüketildiğinde obeziteyi engelleyici etkiye sahiptir.İçeriğinde yer alan Omega 3 ve Omega 6 yağ asitlerin etkisi ile beyin gelişimini sağlar. Özellikle büyüme çağındaki çocukların beyin gelişimlerinin tamamlanabilmesi için tereyağı tüketmeleri önerilir. Tereyağının bir diğer faydası ise tiroid sağlığını desteklemesidir.
Yüksek doymuş yağ oranı, aşırı tüketildiğinde LDL (kötü) kolesterolü artırabilir. Bu da kalp ve damar hastalıkları riskini yükseltebilir. Tereyağ, yüksek kalori içerdiğinden fazla tüketildiğinde kilo artışına neden olabilir. Seri olarak üretilen tereyağları için kullanılan sütlere katılan hazır maddeler alerjen etki gösterebilir. Ayrıca sütü kullanılan ineklerin hazır yem ile beslenmesi tereyağının kalitesini ve besin değerini azaltabilir. Aşırı tereyağı tüketimi insülin direncini arttırıcı etki gösterir. Diyabet hastalığı olanların önerilen miktarların üstünde tereyağı tüketmemeleri gerekir. Yağ oranına sahip olduğundan dolayı aşırı tüketilen tereyağı vücudun tüm sistemlerinde yağlanmaya sebep olabilir ve buna bağlı olarak kronik hastalıkların oluşumu gözlenir. Yüksek kalorili olması kilo almaya sebep olur.
Uzmanlar, doğal ve katkısız tereyağların tercih edilmesi gerektiğini vurguluyor. Ayrıca, bireylerin sağlık durumuna uygun porsiyonlarda tüketmesi önem taşıyor. Özellikle kalp rahatsızlığı veya yüksek kolesterol riski bulunan kişilerin tereyağ tüketimini sınırlandırması öneriliyor.
Prof. Dr. Canan Karatay, tereyağının sağlık için faydalı bir besin olduğunu sık sık vurgulayan isimlerden biri. Ona göre, özellikle doğal ve katkısız tereyağ, insan sağlığına olumlu katkılar sağlıyor.Karatay, tereyağının kolesterolü artırdığı yönündeki iddialara karşı çıkarak, “Tereyağı, doğal bir enerji kaynağıdır ve vücut için faydalı yağ asitleri içerir” diyor. Tereyağının içerdiği vitaminlerin bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ve beyin sağlığına katkıda bulunduğunu belirten Karatay, doğru miktarda tüketildiğinde kilo vermeye bile yardımcı olabileceğini öne sürüyor.
Ayrıca, “Doğal tereyağı, trans yağ içermez ve fabrikasyon margarinlere göre çok daha sağlıklıdır” diyerek işlenmiş yağlardan uzak durulması gerektiğini vurguluyor. Karatay, özellikle köy tereyağını ve organik üretimi tavsiye ediyor.
Ancak Canan Karatay, tereyağının da dengeli tüketilmesi gerektiğini hatırlatıyor. Kalp sağlığı veya metabolik rahatsızlıkları olan bireylerin mutlaka doktorlarına danışarak tereyağı tüketimini ayarlamaları gerektiğini ifade ediyor.Karatay’ın açıklamaları, tereyağı konusunda kamuoyunda geniş yankı uyandırsa da bilim dünyasında bu görüşlerin tümüyle kabul edilmediğini belirtmekte fayda var. Her bireyin sağlık durumuna uygun beslenme kararları alması önemlidir.