Şah damarı ya da internal karotid arter (İKA), boynun her iki tarafında derinde bulunan, ortak şah damarından köken alan ve beyin ve gözleri besleyen ana damarlardan biridir. Ortak şah damarın 3. ve 4. omur seviyesinde dallanmasıyla İKA ve göğüs şah damarından oluşur. Peki, şah damarı tıkanıklığı nedir, neden olur?
Karotis arterler; boyunda sağlı sollu birer tane bulunan ve halk arasında şah damarı olarak bilinen atardamarlardır. Şah damarları, beynin ön kısmına oksijenden zengin kan götürür. Bu kısımda düşünme, konuşma, kişilik özellikleri, duyusal ve motor işlevlerin kontrol edildiği alanlar bulunur. Bu damarlardaki darlıklar önemli kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilir.
Kalbi kanlandıran koroner arterlerde olduğu gibi şah damarlarının iç kısmında da ateroskleroz denilen damar sertliği durumu görülebilir. Sağlıklı bir atardamarın duvarı, esnek ve pürüzsüz bir yapıya sahipken, yüksek kolesterol düzeyleri, obesite, sigara kullanımı gibi bazı olumsuz faktörlerinin etkisiyle şah damarı duvarında yağlı maddeler, kolesterol atıkları, kireç kalıntıları gibi zararlı maddeler birikmeye başlar. Bu maddelerin birikmesi sonucunda, damarın duvarında aterosklerotik plak denilen kalın bir kireç tabakası meydana gelir. Bu durum şah damarında esneklik kaybı, darlık ya da tıkanıklıkla sonuçlanır. Darlık nedeniyle beyne giden kan akımında azalma meydana gelir. Kan akımı kritik düzeyin altına inerse beynin oksijenlenmesi ve beslenmesi etkilenir. Şah damarlarda meydana gelen darlık zamanında ve uygun şekilde tedavi edilmezse tam bir tıkanıklığa sebep olarak kalıcı inmeye ve beyin hasarına yol açabilir. ŞAH DAMARI TIKANIKLIĞI RİSK FAKTÖRLERİ 1)İleri yaş, 2)Sigara kullanımı, 3)Hipertansiyon, 4)Kan lipit ve kolesterol düzeylerinde yükseklik, 5)Şeker hastalığı, 6)Aşırı kilolu olmak, 7)Sedanter yaşam tarzı, 8)Ailede ateroskleroz, koroner arter hastalığı veya karotis arter hastalığı öyküsü, 75 yaşına kadar erkekler bu hastalık yüksek seyir ederken 75 den sonra kadınlar daha yüksek oranda görülmektedir. ŞAH DAMARI BELİRTİLERİ Şah damarındaki darlık belirli bir seviyeye gelmeden önce hastalarda herhangi bir belirti vermez. Darlık kritik seviyeye geldiğinde ise aterosklerotik plak bölgesinde oluşan pıhtılara bağlı olarak inme ve bazı belirtiler ortaya çıkmaya başlar. Bu belirtilerin kısa sürede ortadan kalkması ile karakterize bu duruma geçici iskemik atak adı verilir. Halk arasında da bu durum geçici felç olarak değerlendirilir. Sadece birkaç dakika veya saat sürer ve sonra kaybolur.