Çin ve ABD’li bilim insanlarının yürüttüğü araştırmalar, Ay’ın uzak yüzeyinde 1 milyardan fazla yıl süren volkanik patlamaların izlerini keşfetti. Yeni bulgular, Çin'in gerçekleştirdiği Chang’e-6 misyonu tarafından toplanan Ay kayası örnekleri sayesinde gün yüzüne çıktı.
Ay’ın Dünya’dan görülemeyen karanlık yüzeyinde, 1 milyardan fazla yıl süren volkanik aktiviteler tespit edildi. Ay’ın uzak yüzeyinin jeolojik yapısı, bilim insanlarını uzun süredir meraklandırıyordu. Yapılan bu çığır açan keşif, Ay’ın bu bölgesinin de tıpkı Dünya’dan görülen yüzeyi gibi volkanik patlamalarla şekillendiğini ve devasa kraterlerin oluşmasına neden olduğunu gösterdi.
Çin’in Chang’e-6 misyonu, Ay’ın uzak yüzeyinden ilk kez örnekler topladı ve bu örnekler, Ay’ın volkanik geçmişini daha önce keşfedilmemiş bir derinlikte ortaya koydu. Araştırmacılar, yaklaşık 2,8 milyar yıl yaşında volkanik kaya parçaları bulurken, bir kaya parçasının 4,2 milyar yıl öncesine tarihlendiği tespit edildi.
Bu bulgular, Ay’ın volkanik faaliyetlerinin yalnızca Dünya’dan görünen yüzeyle sınırlı olmadığını kanıtlıyor. Daha önce, Ay’ın uzak yüzeyinin de volkanik bir geçmişi olabileceği öne sürülmüştü, ancak bu yeni keşif, bu bölgenin de önemli volkanik patlamalar yaşadığını doğruluyor. Arizona Üniversitesi’nden gezegen yanardağı uzmanı Christopher Hamilton, "Bu bölgeden alınan örnek, daha önce veri elde edemediğimiz bir alanı açığa çıkarıyor" dedi.
Chang’e-6 misyonu, Ay’ın uzak yüzeyinden başarılı bir şekilde örnek toplarken, Ay’ın bu tarafında volkanik geçmişi doğrulayan ilk verileri sağladı. Bu, Ay keşiflerinde önemli bir adım olarak kabul ediliyor. 2019’da Chang’e-4, Ay’ın uzak yüzeyine inen ilk uzay aracı olmuştu ve Çin’in 2020’de fırlattığı Chang’e-5, yakın yüzeyden alınan örneklerle birlikte Apollo ve Sovyetler Birliği’ne ait verilerin ardından en yeni bulguları sunmuştu.
Ay’ın uzak yüzü, kraterlerle dolu ve yüzeyi, yakın taraftaki lav akıntılarıyla şekillenen düz ovalardan daha farklı özellikler taşıyor. Bu farkların nedeni hâlâ bilim insanları tarafından araştırılmakta. Ancak, yeni keşif, Ay’ın uzak yüzeyinin de bir zamanlar aktif bir volkanik bölge olduğunu gözler önüne serdi.
Bu bulgular, Ay’ın uzak yüzeyinde süren volkanik aktivitelerin, nasıl bu kadar uzun süre devam ettiğini anlamak için daha fazla araştırma yapılmasını gerektiriyor. Gelecekteki çalışmalar, bu süreçlerin nasıl işlediğine dair daha fazla bilgi sağlayabilir.